فلسفه از چه دیدگاهی به ما و جهان نگاه می‌کند، چه چیزی را توضیح می‌دهد، و چه دستاوردی دارد؟ بیایید صحبتی مختصر درباره‌ی این موضوع داشته باشیم.
فلسفه به انسان به عنوان موجودی دارای فهم نگاه می‌کند؛ موجودی که نه فقط در جهان است (مانند همه‌ی اشیاء طبیعی)، بلکه همچنین فهمی از جهان دارد، می‌تواند درباره‌ی جهان فکر کند و در موردش صحبت کند.
تفاوت فلسفه با علوم طبیعی در این است که در علوم طبیعی، مثلا در زیست‌شناسی، انسان به عنوان تکه‌ای از جهان در نظر گرفته می‌شود که دارای حالت‌ها و تغییر حالت‌های مختلفی است، و این حالت‌ها و تغییرات‌شان طبق قوانین طبیعت، قوانینی که حاکم بر پدیده‌هایِ مد نظر است، توضیح داده می‌شوند. مثلا انسان در زیست‌شناسی به عنوان موجودی جاندار مطالعه می‌شود که رفتارش طبق قوانین کلی‌ای که بر موجودات جاندار حاکم است توضیح داده می‌شود. و البته زمانی که هدف‌مان توضیح پدیده‌های طبیعی است، این تنها کاری است که می‌توانیم و باید انجام دهیم.
اما در فلسفه انسان به عنوان موجودی دارای فهم یا (شاید به بیان بهتر) فهمنده در نظر گرفته می‌شود (موجودی که می‌تواند از طبیعیت «علم» داشته باشه، مانند علم زیست‌شناسی یا روان‌شناسی)؛ و بعد مسئله‌ی محوری توضیح ارتباط فهم و جهان است. یعنی پاسخ دادن به این پرسش که جهان اصلا چگونه می‌تواند در دسترس فهم ما، و برای ما فهم‌پذیر باشد. جهان اگر قرار است مورد فهم باشد چه ویژگی‌های اولیه‌ای باید داشته باشد؟ یا انسان اگر قرار است جهان را بشناسد چه قابلیت‌هایی باید داشته باشد؟
فلسفه ارتباطی که ما به عنوان موجودی فهمنده با جهان داریم ولی به طور صریح برای‌مان آشکار نیست را آشکار کرده و در دیدِ ما قرار می‌دهد. به این معنا می‌توان گفت فلسفه به ما خودآگاهی می‌دهد. از طریق تفکر فلسفی ما درکی مفهومی و صریح از خودمان و ارتباط‌‌‌مان با جهان به طور کلی پیدا می‌کنیم، مثل وقتی که ما یک نقشه‌ی کلی از جایی داریم و به طور کلی می‌دانیم چه چیزی در کجا قرار دارد.
چنین خودآگاهی‌ای می‌تواند از برخی کج‌فهمی‌های اساسی که ممکن است در فهمِ ارتباط ما با جهان پیش بیایند جلوگیری کند، یا آن‌ها را اصطلاحا «درمان» کند – و ما دائ‍ما در معرض کج‌فهمی در مورد اموری هستیم که بیشتر از همه به ما نزدیکند، مانند فهم اینکه ما موجوداتی فهمنده، یا به بیان دیگر، عاقل هستیم.
مشاهده‌ی مطلبِ مربوط به چیستی فلسفه‌ی عملی: فلسفه‌ی عملی چیست؟
مشاهده‌ی مطلبِ مربوط به چیستی فلسفه‌ی نظری: فلسفه‌ی نظری چیست؟
دیدگاهتان را بنویسید